S’orìgine de Carbònia
Fiat unu tempus unu logu chi sa gente abitaiant in biddatzolos ispartzinados peri su sartu chi si naraiant “Medaus” e “Furriadroxus”, testimonia de un’economia de masserìtzia e masòngiu mòvida dae is famìlias acordadas a is meres chi biviant in is biddas mannas. S’iscena cumintzaiat a mudare cando, in su 1851, a sud de su Riu Cixerri, s’aiat iscobertu su prus de importu batzinu carbonìferu italianu, inchingende unu capìtulu nou de s’epopea minerària de Sardigna.
Sa vida innoe fiat traballosa e s’aiat cummintzadu a iscavare is minieras de carbone ma cun pagu profetu. A dolu mannu, sa calidade bàscia de su minerale, ricu de tzùrfuru e pòberu de caloria, non aiat pòtziu imbonire sa sorte de cuddos logos. S’iscavu de carbone aiat passadu tantas oras de crisi, finas a batire a su fallimentu, in su 1933, de sa sotziedade de Bacu Abis chi nde teniat su manìgiu. Est pròpiu cun custu fallimentu chi primìtziat su protzessu chi aiat batidu a su naschimentu de una citade noa.
Carbònia, coro de su suta de terra
Fiat passadu pagu pagu tempus, prus pagu de un’annu, e custa citade noa, chi aiat pigadu su nùmene dae su carbone etotu, coru de s’istòria carboniesa, at bidu sa lughe. Una citade moderna, avantzada e funtzionale pesada pròpiu oru a sa miniera, in punna a minimare cantu si podet is costos de su trasportu e favorèssere custa economia noa e imbènnida.
Carbònia dd’ant inchigiada in su 1938 a fatza de Mussolini, cun 12.000 abitantes e proponimentos mannos, finas tropu alluscados, pro su creschimentu de is minieras.
Is annos ‘70 sa crisi e su benidore
Is annos curriant e s’economia de su carbone fiat torra in crisi. In is annos ‘70 serrant is minieras e si nde pesant chistiones econòmicas e sotziales chi is anneos si regordant ancora a dies de oe.
A dies de oe, Carbònia est una citade prena de istòria e cultura. Is monumentos e is traditziones testimòniant sa fortza e s’aguantu de is carboniesos. Dae su Museu de su Carbone, chi contat s’istòria de sa citade e de is minieras suas, a sa Turre Tzìvica, chi dominat sa pratza printzipale de sa citade, Carbònia oferit a is turistas un’esperièntzia ùnica e ranguitza. In prus, sa citade est finas su prus mègius logu pro mòvere a connòschere is bellesas de Sardigna, cun is pràgias, is miradas ispantosas e is traditziones millenàrias.
