Is caminos de su carbone
Coro de su Sulcis e coro fungudu de Sardigna, Carbònia, intre is annos ‘30 e is annos ‘50 de su ‘900, fiat su fundamentu de s’atividade minerària de s’Ìsula. Prus chi totu su batzinu carbonìferu de Serbariu, coltivadu dae su 1937 a su 1964, at rapresentadu una de is prus resursas energèticas de importu de Itàlia.
Dae innoe est chi podides traessare su caminu de is minieras passende peri su Caminu Mineràriu de Santa Bàrbara.
Su Museu de su Carbone e sa Miniera Manna de Serbariu
Su cumplessu mineràriu de Serbariu dd’ant recuperadu e acontzadu pro fàghere turismu e cultura, ponende a campu su Tzentru Italianu de sa cultura de su Carbone. Oe in die est unu museu didàticu chi at torradu a abèrrere is fàbbricos e is istruturas mineràrias, furriende·si·nche pròpiu in unu Museu de su Carbone. Dae is locales de sa lampisteria, dae sa galleria a suta de terra e dae sa sala àrganos, si intrat in un’esperièntzia chene ismèntigu iscoberrende s’istòria de su carbone e de sa miniera. Sa lampisteria, in prus, istràngiat un’aparada permanente: una colletzione pretziada de làntias de miniera, istrepos, ainas de manìgiu fitianu, fotografias, documentos, filmados de s’època e videointervistas de is minadores. Bastant pagos passos in custu logu ammajadore, pro cummintzare a alidare sa maia de su passadu.
Ancora prus a fungudu: sa galleria Villamarina
Inchingiada in su 1852, sa galleria Villamarina, in su comunu de Igrèsias (fratz. Monteponi), fiat intregada a su marchesu visurei de su Regnu de Sardigna e tirat finas a cuota 174 metros a pitzus de su pìgiu de su mare, giunghende paris is putzos Vittorio Emanuele e Sella. Innoe si podet ammirare sa sala de s’àrganu, is sistemas de seguresa e is càbbias pro sa calada e s’ampulada de is minadores. Is visitadores ant a pòdere provare s’atmosfera de s’ambiente de miniera a gosare sa mirada ispantosa dae is putzos, postos pro s’artziada e sa calada de is minadores.
Porto Flàvia
A iscobèrrere Porto Flàvia est un’esperièntzia ùnica. Assetiadu in Masua, comunu de Igrèsias, est un’òpera maistra de ingegneria chi lassat chene sùlidu a chie dda visitat. Su portu portat unu sistema de duas gallerias longu unos 600 mt chi serbiat a carrigare su materiale deretu a pitzus de is navios. Dae su molu a istrampu in pitzus de s’abba si podet ammirare su monumentu naturale de su Concale Terràinu. Is gallerias faghent borta borta cun is silos mannos, chi podent càbere finas a 10 milas de tonnelladas de materiale. Su cumplessu de Masua, anca s’agatat su Portu, nde boddit una bidda de minadores e unu museu de is Màchinas de miniera, cun prus de setanta ainas e istrepos de miniera.
Gruta Santa Bàrbara
Cuada annos e annòrios in is intragnas de is montes e iscoberta dae is minadores in su 1952, anca est Santu Giuanne Miniera in Igrèsias, custa est una de is prus grutas antigas de su mundu, a seguru sa prus betza in Itàlia. Un’òpera maistra ingastonada in su coro de monte Santu Giuanne.
Su salone mannu artu prus de 25 metros lassat totus ispantados: totu a colunnas de istalatite e istalagmites pomposas, custa òpera maistra de sa natura s’est assentada peri is millènnios. Sa gruta aparat cagiaduras a ghisa de brescas de mele assentadas peri is contras e is bòvedas, e unu laghitu mudu chi isprigat sa lughe in totu sa roca a inghìriu. Innoe si podent ammirare is cristallos tabulares de barita oscura, unu ùnicum connotu isceti in custa gruta in totu Europa. A gruta s’imbucat con unu treninu a elètricu chi traessat sa galleria minerària, posta a 200 metros de artària. Una borta a intro, un’ampuladore batit is visitadores 36 metros peri su putzu, istupende·nche in Santa Bàrbara cun un’iscala a ispirale. Un’ocasione istravanada pro visitare su coro bàrgiu e fungudu de Sardigna.
